Dla hodowcy i kolekcjonera Karpi Koi, kolor to wszystko. To właśnie wzór i intensywność barw (zwłaszcza głębokiej czerwieni i czystej bieli) decydują o wartości i pięknie ryby. Jednak w przeciwieństwie do wzorów, które są dziedziczone, intensywność i stabilność barw zależą bezpośrednio od środowiska.
Zrozumienie, jak działają pigmenty Koi, pozwala nie tylko docenić ich piękno, ale przede wszystkim świadomie o nie dbać.
I. Anatomia Barwy Koi: Źródła Koloru
Ubarwienie Koi jest kontrolowane przez specjalne komórki pigmentowe zwane chromatoforami, zlokalizowane w skórze ryby. Każdy kolor jest efektem działania innego typu chromatoforu.
| Typ Chromatoforu | Kolor Wytwarzany | Nazwa Japońska | Kluczowe Odmiany |
| Ksantofory / Erytrofory | Żółty / Czerwony | Hi (Czerwony), Ki (Żółty) | Kohaku, Sanke, Showa, Hi Utsuri |
| Melanofory | Czarny | Sumi | Showa, Utsuri, Shiro Utsuri |
| Guanofory / Irydofory | Biały / Metaliczny połysk | Shiro (Biały) / Gin (Srebrny) | Platinum Ogon, Tancho, Gin Rin |
Detal na Pigmenty:
- Czerwień i Żółć (Hi / Ki): Te kolory są wynikiem obecności karotenoidów. Ryba nie potrafi ich syntetyzować samodzielnie – musi je pobierać z pożywienia. Jest to kluczowy powód, dla którego dieta ma fundamentalne znaczenie dla intensywności czerwieni.
- Czerń (Sumi): Jest wytwarzana przez melaninę, ten sam pigment, który odpowiada za opalanie u ludzi. Jest to kolor najbardziej zależny od genetyki i jakości wody, ale może być również modyfikowany przez temperaturę.
- Biel (Shiro): Biel na skórze Koi nie jest „brakiem” koloru, lecz efektem działania guanoforów, które zawierają kryształy guaniny. Te kryształy odbijają światło, tworząc efekt czystej, śnieżnej bieli.
II. Genetyka vs. Środowisko: Co Decyduje o Jakości Koloru?
Kolor u karpi Koi dzieli się na dwie główne kategorie, z których każda ma inną przyczynę i wymaga innej opieki:
1. Wzór (Dziedziczenie Genetyczne)
Wzór (np. układ czerwonych plam na grzbiecie Koi) jest dziedziczony i jest to cecha stała, decydująca o klasie odmianowej (np. Kohaku, Sanke). Nie da się go poprawić dietą.
2. Jakość Koloru (Czynniki Zewnętrzne)
Jakość i intensywność pigmentu można poprawić lub zepsuć przez zarządzanie stawem:
| Kolor | Wzmacnia (Poprawia) | Osłabia (Psuje) |
| Czerwień (Hi) / Żółć (Ki) | Karma z wysoką zawartością karotenoidów (spirulina, astaksantyna, beta-karoten). | Dieta uboga w karotenoidy, słabej jakości karma. |
| Czerń (Sumi) | Niska, stabilna temperatura wody (poniżej 15 stopni, twarda woda (wysokie KH/GH). | Wysoka temperatura wody (powyżej 25 stopni), miękka woda, stres. |
| Biel (Shiro) | Czysta, stabilna woda (idealne parametry), dieta bez nadmiernej ilości karotenoidów. | Zła jakość wody, wahania pH, brązowienie z powodu diety bogatej w pigmenty (jeśli nie jest to pożądany Akame). |
III. Co „Psuje” Ubarwienie Koi? Trzy Główne Problemy
Hodowcy często są sfrustrowani, gdy ich Koi tracą intensywność koloru. Najczęstsze przyczyny to:
1. Niestabilne Sumi (Blaknięcie Czerni)
Czarny pigment jest najbardziej wrażliwy na środowisko. Wysoka temperatura i stres powodują, że melanofory się kurczą lub zanikają, co skutkuje blaknięciem czerni (Sumi). Latem, gdy woda jest najcieplejsza, czarne plamy mogą się rozmywać i stawać szare. Z reguły Sumi odzyskuje intensywność jesienią, gdy woda się ochładza.
2. Blada Czerwień (Wpływ Diety)
Jeśli czerwone plamy (Hi) stają się blade lub nakrapiane, najczęstszą przyczyną jest dieta uboga w pigmenty. Zaledwie kilka tygodni karmienia słabej jakości karmą bez karotenoidów może spowodować wyblaknięcie koloru. Należy karmić specjalistycznymi, barwiącymi karmami, ale świadomie (patrz niżej).
3. Zażółcenie Bieli (Efekt Diety i Wody)
Czysta biel (Shiro) jest kluczowa dla klasy Koi. Jeśli białe obszary stają się żółtawe, może to być spowodowane:
- Nadmiernym karmieniem karmami wysoko pigmentowanymi: Pigmenty karotenoidowe mogą „przebarwić” białe obszary, dając niepożądany żółtawy odcień.
- Złą jakością wody: Wysoki poziom związków organicznych (np. żółknięcie wody od mułu) może również wizualnie wpływać na biel.
IV. Praktyczne Porady: Jak Utrzymać Klasę Koloru
Jako ekspert, rekomendujemy trzy kluczowe obszary działania, aby utrzymać żywe barwy Koi:
- Selektywna Dieta Pigmentacyjna:
- Wprowadź karmy wzmacniające kolor (bogate w spirulinę i astaksantynę) w okresie aktywnego żerowania (lato/wiosna).
- Ograniczaj te karmy, gdy chcesz zachować czystą biel, lub podawaj je na zmianę z karmami niebarwiącymi, które wspierają wzrost i zdrowie.
- Stabilna i Czysta Woda:
- Utrzymuj idealne parametry wody (pH, GH, KH), aby zminimalizować stres. Zwłaszcza twardość wody ma duży wpływ na jakość czerni (Sumi).
- Regularne testowanie i wymiana części wody zapobiegają gromadzeniu się toksyn, które są bezpośrednim źródłem stresu i blaknięcia kolorów.
- Unikanie Stresu i Przegrzewania:
- Zapewnij cień w stawie podczas najgorętszych dni lata. Przegrzanie 28 stopni) osłabia ryby i psuje czerń.
- Postępuj zgodnie z zasadami bezpiecznego zimowania i aklimatyzacji, aby uniknąć szoku termicznego i chorób, które trwale uszkadzają skórę i pigmentację.
Zrozumienie kolorów Koi to wiedza o ich anatomii, biologii i środowisku. Traktuj je jak żywe obrazy – o ich piękno musisz dbać przez cały rok.
